Sự nguy hiểm của độc tố Botulinum

Ngộ độc botulinum là gì?

Ngộ độc botulinum chính là ngộ độc thực phẩm do độc tố có tên là botulinum do một loại vi khuẩn tiết ra trong thực phẩm khi loại vi khuẩn này có trong một loại thực phẩm nào đó (độc tố botulinum thuộc loại ngoại độc tố, bởi vì ngoại độc tố botulinum được sinh ra khi vi khuẩn C.botulinum còn sống).

Đây là một bệnh ngộ độc thực phẩm hiếm gặp. Bệnh sẽ xảy ra khi con người ăn phải thực phẩm có chứa ngoại độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum (C. botulinum). Độc tố của vi khuẩn C. botulinium là một ngoại độc tố cực mạnh, gấp nhiều lần so với loại nội độc tố; ngoại độc tố chỉ có ở một số vi khuẩn như B.botulinum, vi khuẩn uốn ván, bạch hầu, vi khuẩn hoại thư sinh hơi…

Trong các loại ngoại độc tố do một số vi khuẩn gây ra  khi đang sống thì ngoại độc tố của vi khuẩn C.botulinum mạnh hơn cả. Lưu ý là loại nội độc tố của vi khuẩn là loại có ở hầu hết các loại vi khuẩn, kể cả khi vi khuẩn đã chết. 

Loại độc tố botulinum có khả năng tấn công vào các dây thần kinh của cơ thể gây khó thở, tê liệt cơ nhất là các cơ hô hấp, thậm chí gây tử vong.

Thực phẩm nào thường chứa độc tố Botulinum?

Ngộ độc Botulinum do độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum sinh ra do ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn.

Điều kiện để vi khuẩn C. botulinum phát triển và sinh ngoại độc tố là môi trường ít hoặc không có oxy, lượng axit thấp, đường, muối thấp, ở một nhiệt độ thích hợp và có một lượng nước nhất định.

Vì vậy, ở những thực phẩm đóng hộp, bảo quản hoặc lên men tại nhà không đúng cách có thể tạo điều kiện thích hợp cho các nha bào vi khuẩn C. botulinum phát triển và tạo ra ngoại độc tố botulinum. Khi người ăn những thực phẩm có chứa ngoại chất độc botulinum có thể dẫn đến tình trạng ngộ độc, được gọi là ngộ độc thực phẩm do ngoại độc tố botulinum.

Ngoài gây ngộ độc thực phẩm, độc tố botulinum còn gây ra các loại ngộ độc khác, ví dụ như ngộ độc botulinum ở trẻ sơ sinh (khi vi khuẩn C.botulinum hoặc nha bào của nó) xâm nhập, phát triển trong ruột của trẻ và sinh ra độc tố botulinum; nhiễm độc vết thương (khi nha bào C.botulinum xâm nhập vào vết thương từ tiêm chích không vô khuẩn, tai nạn giao thông, tai nạn lao động gây ra vết thương bẩn… từ đó vi khuẩn C.botulinum sinh ra ngoại độc tố botulinum)…

Triệu chứng ngộ độc Botulinum

Ngộ độc Botulinum hiếm gặp nhưng có khả năng gây tử vong cao. Các triệu chứng phổ biến gồm đau bụng, buồn nôn hoặc nôn mửa, kèm theo tiêu chảy. Người bệnh bắt đầu nuốt khó, yếu cơ, nhìn đôi (nhìn một thành hai), sụp mí mắt, mờ mắt, nói lắp, khó cử động mắt, đặc biệt là khó thở (do các cơ hô hấp bắt đầu bị liệt).

Đối với trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh có các dấu hiệu và triệu chứng như táo bón, bú kém, sụp mí mắt, khó thở, chậm phản ứng với ánh sáng, khuôn mặt ít biểu cảm hơn bình thường, tiếng khóc yếu nghe khác với bình thường.

Hậu quả của ngộ độc botulinum đều dẫn đến tê liệt cơ do ngoại độc tố botulinum. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển xấu dẫn đến tê liệt hoàn toàn một số cơ hô hấp như cơ ở khí quản, phế quản, cơ liên sườn, cơ hoành và có thể xuất hiện liệt ở các cơ cánh tay, chân và thân.

Các triệu chứng ngộ độc Botulinum thường xuất hiện từ 4 giờ đến 8 ngày sau khi ăn phải thức ăn nhiễm độc tố:

Cách phòng chống ngộ độc Botulinum:

Để phòng bệnh người dân cần lưu ý chỉ sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm thực phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.

Thực hiện ăn chín, uống chín (nước được đun sôi để nguội hoặc đã được khử khuẩn). Hàng ngày nên ăn các loại thực phẩm nhất là thịt, cá vừa chế biến đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Cần hết sức cảnh giác với các loại thực phẩm, đồ ăn nhanh không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Cũng rất cần lưu ý với các thực phẩm lên men, đóng gói hoặc che đậy theo cách truyền thống (như dưa muối, măng, cà muối…) cần đảm bảo phải chua, mặn theo như khuyến cáo của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế).

Khi nghi ngờ bị ngộ độc thực phẩm dù là nguyên nhân gì cũng cần đưa ngay người bệnh đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.